در سیستم‌های الکتریکی خودرو، کلید برق خودرو و رله‌ها نقش حیاتی در کنترل و مدیریت جریان برق ایفا می‌کنند. از روشن و خاموش کردن چراغ‌ها تا راه‌اندازی موتور، این اجزا به‌عنوان پل ارتباطی بین راننده و عملکردهای الکتریکی خودرو عمل می‌کنند. درک صحیح از انواع کلیدها، سوئیچ‌ها و رله‌ها، به‌ویژه در زمینه تست و عیب‌یابی آنها، برای هر مکانیک یا علاقه‌مند به خودرو ضروری است. در این مقاله، به بررسی جامع این اجزا و نحوه عملکرد آنها در سیستم و آموزش برق خودرو می‌پردازیم.
انواع کلیدهای برق خودرو و کاربردهای آنها
کار کلید درمدار قطع وصل جریان یا روشن و خاموش کردن مصرف کننده ها میباشد. کلید در مدار ها به حالت سری قرار میگیرد کلید میتواند یک مصرف کننده را کنترل نماید که به آن یک وضعیتی گفته میشود یا میتواند دو مصرف کننده را کنترل نماید که به آن دو وضعیتی و یا چند مصرف کننده را کنترل نماید که به آن چند وضعیتی گفته میشود.
معرفی ترمینال‌های سوئیچ خودرو
کار این کلید تقسیم برق باتری خودرو به مصرف کننده های داخل خودرو میباشد و همچنین در زمان خاموش کردن خودرو کلیه مصرف کننده ها را قطع و از مدار خارج میکند .
ترمینال های سوئیچ بنام bat یا کد 30 یا am و ترمیتال acc یا R یا AG و ترمینال IGN با کد 15 و ترمینال آخر به نام ST یا S OL با کد 50 معرفی میشوند.
ساختمان داخلی کلیدها از سیستمی به نام کنتاکت تشکیل میشود که جنس کنتاکت میتواند از فلزاتی مانند مس ، برنج ، نقره و طلا تشکیل شده باشد.
انواع سوئیچ یا کلید برق خودرو
1. سوئیچ بغل فرمانی
2. سوئیچ رو داشبردی
ترمینال های سوئیچ روی داشبوردی ، در این نوع سوئیچ قسمت مغزی سوئیچ و قسمت مکانیکی و رمزی آن قابل جداشدن و تفکیک نمی باشد.
غزی سوئیچ خودرو های 405 و پراید و 206:
روش تست سوئیچ خودرو با مولتی‌متر
جهت انجام این تست ابتدا دستگاه مولتی متر را در وضعیت روشن قرار داده و سپس کلید سلکتوری را به مرحله تست اهمی قرار میدهیم و طبق شکل زیر پراپ ها را به ترمینال های سوئیچ متصل مینماییم.
انواع کلید ها در برق خودرو
الف)کلید های حرارتی ، مانند :
اتوماتیک راهنما
این کلید در مدار راهنمای خودرو قرار گرفته و کار آن چشمکی کردن مدار راهنما میباشد. و دارای 2 ترمینال B و L میباشد . و در دو نوع حرارتی و مدار الکترونیکی ساخته می شود.
ب) کلیدهای سولونوئیدی ، مانند : اتوماتیک استارت
عملکرد کلید : با ایجاد میدان مغناطیسی و ارسال جریان به سیم پیچ داخل اتوماتیک استارت پلانجر یا پیستون آهنی کوچک در داخل اتوماتیک استارت به سمت مجرای داخل اتوماتیک کشیده شده و حرکت میکند و این حرکت 2 پایه B و پایه M را به یکدیگر متصل می نماید و جریان آمپر بالا از این کلید عبور مینماید و به موتور استارت میرسد
ج)رله ها یا آفتامات ، مانند: رله چراغ جلو نور بالا و پایین یا رله بوق
عملکرد کلید ها به صورتی است که در داخل این کلید ها از سیم پیچ و هسته آهنی و اثر میدان مغناطیسی استفاده شده و عملکرد آن به این صورت است که با ایجاد میدان مغناطیسی توسط پایه های 85 و86 رله باعث اتصال دو کفه پلاتین در پایه های 30و87 میگردد و جریان اصلی و مصرفی مصرف کننده از پایه های 30 و 87 به مصرف کننده می رسد. شکل قطعه و مدار آن
نکته: رله به صورت های چهار پایه و پنج پایه طراحی و ساخته شده که پایه پنجم آن به نام 87A نام گذاری شده که این رله بیشتر در مدار کولر و سیستم خنک کننده در مدار برق خودرو قرار میگیرد.
نکته: پایه های 85 و 86 در رله ها همیشه دارای یک مقاومت ثابت میباشند بنابراین جهت تست رله میتوان با مولتی متر مقاومت اهمی این دو پایه را اندازه بگیریم .و به سلامت رله پی ببریم .
اهمیت رله یا آفتامات در مدارات
رله یک کلید الکتریکی هوشمند است که به وسیله جریان ضعیف یا سیگنال‌های کم، قادر به کنترل جریان‌های قوی‌تر در یک مدار الکتریکی میباشد.
از مزایای دیگر کاربرد رله در مدارات این است که طول سیمکشی ها کمتر شده و جریان و ولتاژ کامل تری به مصرف کننده ها ارسال میگردد.
تاریخچه و توسعه رله ها :
رله‌ها در اواخر قرن نوزدهم و به منظور تسهیل در ارسال پیام‌های تلگرافی اختراع شدند. با پیشرفت تکنولوژی، کاربردهای این دستگاه به سیستم‌های ارتباطی، تجهیزات صنعتی و سیستم‌های ایمنی گسترش یافت. در قرن بیستم، رله‌ها به عنوان اجزای کلیدی در طراحی مدارهای خودکار و کنترل‌های الکتریکی مطرح شدند.
انواع رله خودرو
رله‌ها از نظر نوع طراحی و کاربرد به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
1- رله الکترومکانیکی:
این نوع رله‌ها دارای قسمت‌های متحرک هستند که با عبور جریان، کنتاکت‌ها را فعال می‌کنند. این ویژگی به آنها امکان می‌دهد تا جریان‌های بالاتر را کنترل نمایند، ولی به دلیل وجود قطعات مکانیکی، دارای محدودیت‌هایی در سرعت و عمر مفید هستند.
2- رله هنشلی : این رله جزء رله های الکترومکانیکی میباشد و در خودرو های سنگین و موتور های دیزلی کاربرد دارد . کار این رله سری موازی کردن دو باتری 12 ولت در خودرو های دیزل میباشد که در زمان استارت دو باتری را سری و در زمان های دیگر به حالت موازی تبدیل و اتصال مینماید .
3- رله‌های الکترونیکی: این نمونه‌ها با استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند ترانزیستورها عمل می‌کنند و معمولاً از نظر سرعت و قابلیت اطمینان بر رله‌های الکترومکانیکی برتری دارند. آنها به طور معمول بدون اجزای متحرک هستند و عمر مفید بیشتری دارند
مزایا و معایب مهم برای رله خودرو
مزایا : رله‌ها به دلیل امکان کنترل جریان قوی با استفاده از سیگنال‌های ضعیف، به خصوص در سیستم‌های اتوماسیون و کنترل، بسیار کاربردی هستند.
معایب : محدودیت سرعت و عمر مفید به علت اجزای مکانیکی، یکی از چالش‌های رله‌های الکترومکانیکی به شمار می‌رود. با این حال، رله‌های الکترونیکی این مشکلات را به حداقل می‌رسانند.
در مجموع، رله‌ها به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در برق‌رسانی و کنترل الکتریکی، نقش بسیار مهمی در تکنولوژی مدرن ایفا می‌کنند.
کلید های سلکتوری ، مانند: کلید های بخاری پراید و پژو 206
این کلید از یک سری مقاومت های الکتریکی تشکیل شده که میتواند جریان مصرفی را پس از عبور از مقاومت ها به مصرف کننده هایی مانند فن کولر یا بخاری انتقال دهد و وجود مقاومت ها باعث افت ولتاژ و تغییر دور موتور الکتریکی میشود. نمونه کشویی آن نیز طراحی شده مانند : کلید مدار بخاری و کولر خودرو پژو 405
در نهایت برای کلیدی برق خودرو
کلیدها و رله‌ها از اجزای اساسی در سیستم برق‌رسانی خودرو هستند که وظیفه کنترل و هدایت جریان برق به مصرف‌کننده‌های مختلف را بر عهده دارند. آشنایی با انواع این اجزا، نحوه عملکرد آنها و روش‌های تست و عیب‌یابی، به افزایش کارایی و ایمنی خودرو کمک میکند. با درک بهتر این مفاهیم، میتوان از بروز مشکلات الکتریکی جلوگیری کرده و عمر مفید سیستم برق خودرو را افزایش داد.
