دینام جدید خودرو یا آلترناتور یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم برق‌رسانی در خودروهای امروزی است که وظیفه شارژ باتری و تأمین برق موردنیاز تجهیزات الکتریکی خودرو را بر عهده دارد. آشنایی با نحوه عملکرد، اجزا، تست و عیب‌یابی این قطعه، از ضروری‌ترین مهارت‌ها برای هر مکانیک خودرو یا علاقه‌مند به برق خودرو است. اگر شما نیز قصد یادگیری تخصصی این مباحث را دارید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره آموزش برق و باطریسازی خودرو شرکت کنید و به یک تکنسین حرفه‌ای تبدیل شوید.
دینام جدید خودرو چیست؟ بررسی تفاوت با دینام‌های قدیمی
دینام جدید خودرو وظیفه دارد انرژی مکانیکی تولیدشده توسط موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل کند. این فرآیند با باز شدن سوئیچ خودرو آغاز میشود؛ جریان الکتریکی وارد مدار شارژ آلترناتور شده و ابتدا از زغال مثبت عبور میکند، سپس به کالکتور، سیم‌پیچ روتور و از آنجا به زغال منفی می‌رسد. در ادامه، جریان به آفتامات و در نهایت به منفی بدنه خودرو هدایت میشود.
در این مرحله، میدان مغناطیسی در روتور ایجاد شده و همزمان با استارت موتور، روتور شروع به چرخش میکند. این چرخش درون سیم‌پیچ‌های استاتور، باعث القای جریان متناوب (AC) میشود. در نهایت، دیودهای یکسوساز، این جریان متناوب را به جریان مستقیم (DC) تبدیل کرده و به باتری و سیستم برق‌رسانی خودرو ارسال می‌کنند.
ویژگی‌های دینام جدید خودرو
1. خروجی پایدار:
دینام جدید قادر است در تمام دورهای موتور برق پایدار و یکنواختی تولید کند، حتی در سرعت‌های پایین (500 دور موتور)
2. راندمان بالا:
به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های مدرن، بازدهی دینام‌های جدید بسیار بالاتر از مدل‌های قدیمی است.
3. عمر طولانی:
قطعات دینام جدید مانند جاروبک‌ها و یاتاقان‌ها دارای دوام بیشتری هستند و نیاز کمتری به تعمیرات دارند.
4. تنظیم خودکار ولتاژ:
رگولاتور دینام جدید به‌طور خودکار ولتاژ خروجی را تنظیم میکند تا از آسیب به سیستم الکتریکی خودرو جلوگیری شود.
مزایا و معایب دینام جدید خودرو چیست؟
مزایای دینام جدید خودرو
- توان خروجی بیشتر:
دینام‌های جدید می‌توانند برق بیشتری تولید کنند که برای خودروهای امروزی با تجهیزات الکتریکی پیشرفته ضروری است. - سازگاری با تجهیزات مدرن:
خودروهای امروزی به سیستم‌هایی مانند سیستم تهویه مطبوع، گرم‌کن صندلی، و سیستم صوتی قدرتمند مجهز هستند که نیاز به برق بالایی دارند. دینام جدید این نیاز را به‌خوبی تأمین میکند. - عملکرد بهتر در دور پایین:
برخلاف دینام‌های قدیمی، دینام‌های جدید در سرعت‌های پایین موتور نیز برق کافی تولید می‌کنند. - کاهش نیاز به تعمیر و نگهداری:
استفاده از قطعات بادوام و کاهش سایش در دینام‌های جدید باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری میشود.
معایب دینام جدید در خودرو
1. هزینه اولیه بالا:
دینام‌های جدید به دلیل تکنولوژی پیشرفته‌تر، قیمت بالاتری نسبت به دینام‌های قدیمی دارند.
2. پیچیدگی تعمیرات:
به دلیل ساختار پیچیده‌تر، تعمیر دینام‌های جدید نیازمند تخصص و تجهیزات خاص است.
3. وابستگی به کیفیت تسمه:
عملکرد دینام به سالم بودن تسمه وابسته است و در صورت خرابی تسمه، دینام نمی‌تواند برق تولید کند.
دینام جدید خودرو با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، جایگزین دینام‌های قدیمی شده و با راندمان بالا و تولید برق پایدار، نیازهای روزافزون خودروهای مدرن را تأمین میکند. اگرچه هزینه بالاتر و تعمیرات پیچیده‌تر از چالش‌های آن است، اما مزایای فراوانی که این دینام‌ها ارائه می‌دهند، باعث شده تا به جزء ضروری خودروهای امروزی تبدیل شوند.
دینام جدید خودرو یا آلترناتور در خودرو های امروزی
دینام جدید یکی از اجزای حیاتی در خودروهای امروزی است که وظیفه تأمین برق و شارژ باتری را بر عهده دارد. این نوع دینام که با نام “آلترناتور” نیز شناخته میشود، جایگزین دینام‌های قدیمی شده و به دلیل مزایای فراوان خود، نقش بسیار مهمی در سیستم الکتریکی خودروها ایفا میکند. دینام‌های جدید با تولید جریان متناوب (AC) و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن، بازدهی و کارایی بیشتری نسبت به دینام‌های قدیمی دارند
معرفی اجزای دینام جدید خودرو به زبان ساده
روتور ، استاتور ، آفتامات ، مجموعه دیودها یا رکتی فایر ، پولی ، بلبرینگ 2 عدد ، درپوش ها
ساختار دینام جدید
دینام جدید از اجزای پیشرفته‌ای تشکیل شده است که عملکرد آن را بهینه کرده‌اند. این اجزا عبارت‌اند از:
1- روتور (Rotor):
بخش چرخشی دینام که میدان مغناطیسی لازم برای تولید برق را ایجاد میکند. عملکرد مدار ایجاد شده در رتور به صورتی است که توسط ذغال های مثبت و منفی که به منطقه کالکتور متصل هستند جریان مربوطه را به سیم پیچ روتور ارسال نموده و با این عمل میدان مغناطیسی در قطب های رتور به صورت N و S ایجاد میگردد.
عیوب روتور (از اجزای دینام خودرو):
- سوختن سیم پیچ آن
- خرابی کالکتور
- خرابی بلبرینگ های سر و ته
- اتصال بدنه شدن سیم پیچ
1- استاتور (Stator):
سیم‌پیچ ثابت که وظیفه تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی را از طریق برش خطوط میدان مغناطیسی بر عهده دارد. تولید جریان در استاتور صورت میگیرد و این موضوع به این شکل است که با ایجاد میدان مغناطیسی در سیم پیچ روتور و چرخش آن در داخل استاتور و قطع وصل میدان مغناطیسی روتور تولید جریان به روش القایی صورت میپذیرد .
انواع سربندی در سیم پیچ استاتور :
الف) سربندی به روش ستاره ای
ب) سربندی به روش مثلثی
نکته اینکه روش ستاره ای در خودرو هایی اجرا می شود که مصرف کننده های کمتری داشته و نیاز کمتری به جریان تولیدی دینام دارد. اما روش مثلثی در خودرو هایی صورت میگیرد که نیاز به جریان بیشتری دارند و مصرف کننده های بیشتری نیز در آن بکار رفته ، مانند خودرو های انژکتوری امروزی
عیب یابی استاتور:
- سوختن سیم پیچ ها
- اتصال بدنه
- اتصال کوتاه
تست سیم پیچ های استاتور:
- تست سه سر سیم پیچ های استاتور
- تست اتصال کوتاه
- تست اتصال بدنه
دیودهای یکسوساز یا رکتی فایر
دیودها جریان متناوب تولیدشده در استاتور را به جریان مستقیم (DC) تبدیل می‌کنند تا بتوان از آن برای شارژ باتری و تأمین برق استفاده کرد. از آنجایی که قطب های آهنربای روتور دارای چرخش بوده و جا به جا میشود و خواص قطب های آهنربا در هنگام القاء و تولید برق با هم متفاوت بوده بنابراین زمانی که قطب N از کنار سیم پیچ عبور میکند جهت طول جریان برای مثال راست گرد بوده و در زمان قطب S برعکس میباشد و اینگونه جریان تولیدی بنام AC یا متناوب گفته میشود که میبایست توسط دیود ها تبدیل به جریان DC و قابل مصرف در باتری و دیگر مصرف کننده ها بشود.
در عکس های زیر 2 تست در حال انجام است که در این صورت دیود مربوطه سالم است.
نحوه عیب یابی دیود :
در صورت خرابی و یا سوختن مجموعه دیود ها در حالت موتور روشن چراغ مربو ط به شارژ باتری روشن شده داخل صفحه کیلومتر خودرو روشن می ماند که در این صورت نشانه سوختن دیود است .
4. رگولاتور یا آفتامات تنظیم ولتاژ
وظیفه تنظیم ولتاژ خروجی دینام بر اساس نیاز خودرو را بر عهده دارد. این قطعه از شارژ بیش از حد باتری خودرو جلوگیری میکند.
رگولاتور ولتاژ داخل آلترناتور (دينام) نصب مي شود.وظيفه اين قطعه تامين ولتاژ ثابت براي قطعات خودرو و شارژ باتري ميباشد. در صورت كاهش ولتاژ خروجي آلترناتور (دينام)، رگولاتور جريان مدار تحريك آلترناتور(دينام) را افزايش مي دهد تا ولتاژ خروجي آن افزايش يابد و برعكس، چنانچه ولتاژ خروجي افزايش يابد، رگولاتور جريان تحريك آلترناتور (دينام) را كاهش داده تا ولتاژ خروجي كاهش يابد.
آلترناتور (دينام) با دريافت نيروي چرخشي خود از موتور خودرو توسط تسمه، انرژي مكانيكي را به انرژي الكتريكي تبديل مي كند. اين انرژي براي مصرف در خودرو و همچنين شارژ باتري بكار مي رود.
تست و عیب یابی در حالت موتور روشن روی خودرو انجام می شود:
در حالت موتور روشن اگر چراغ شارژ باتری داخل صفحه کیلومتر به صورت کم نور روشن شود یا با گاز دادن تغییر نور دهد نشانه سوختن یا خرابی آفتامات میباشد این قطعه ترانزیستوری بوده و داخل آلترناتور قرار دارد .
عملکرد مدار آفتامات :
مدار آفتامات به گونه ای طراحی شده که هنگام باز کردن سوئیچ خودرو (IGN) جریانی را که از سیم پیچ روتور گذشته ، اتصال بدنه مینماید تا میدان مغناطیسی روتور ایجاد شود و این عمل در زمان روشن بودن موتور نیز ادامه دارد و آفتامات یا رگلاتور به اینگونه تنظیم ولتاژ خروجی آلترناتور را انجام میدهد البته در دور های بالا شدت و ضعف میدان مغناطیسی را نیز با این عمل تنظیم می نماید.
5. پولی و تسمه
نیروی مکانیکی موتور از طریق تسمه به پولی منتقل شده و باعث چرخش روتور میشود.
این قطعه در قسمت جلوی آلترناتور متصل می شود و محلی جهت نصب تسمه دینام میباشد این قطعه در حالت موتور روشن نیروی تسمه را که از پولی سر میلنگ گرفته به شفت دینام و روتور منتقل مینماید و باعث حرکت و چرخش آنها میشود .
عیب یابی پولی و تسمه دینام جدید خودرو:
در صورت شنیده شددن صدای سوت تسمه دینام عیب از آینه شدن پولی دینام یا پولی سر میلنگ و یا شل بودن تسمه دینام میباشد.
نکته: اگر ضمن رانندگی چراغ شارژ باتری روشن شود این عیب میتواند از شل شدن یا پاره شدن تسمه دینام باشد .
بررسی روشن ماندن چراغ اخطار دینام و روش‌های رفع مشکل
یکی از مشکلات رایج در سیستم برق خودرو، روشن ماندن چراغ اخطار دینام هنگام کار کردن موتور است. این علامت میتواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی در سیستم شارژ خودرو باشد که اگر به‌موقع برطرف نشوند، ممکن است باعث تخلیه باتری و خاموش شدن خودرو شوند. در ادامه، علت‌های احتمالی این مشکل و روش‌های برطرف کردن آن بررسی میشود.
علت‌های احتمالی روشن ماندن چراغ اخطار دینام
۱. پاره شدن تسمه دینام (تسمه پروانه)
- در صورت پاره شدن یا شل شدن تسمه دینام، آلترناتور نمی‌تواند برق تولید کند و باتری شارژ نخواهد شد.
- نشانه‌های این مشکل شامل صدای سوت کشیدن از موتور، ضعف در سیستم الکتریکی خودرو و روشن شدن چراغ اخطار دینام است.
۲. خرابی دینام و عدم تولید برق
- اگر دینام خراب شده باشد، ولتاژ کافی برای شارژ باتری تولید نمی‌شود.
- در این حالت، ممکن است تجهیزات الکتریکی مانند چراغ‌ها، سیستم صوتی و بخاری ضعیف عمل کنند.
۳. خرابی آلترناتور (دینام کار میکند اما برق نمی‌دهد)
- گاهی اوقات دینام ظاهراً کار میکند، اما به دلیل مشکلات داخلی مانند خرابی دیودها یا آفتامات، برق مناسبی تولید نمی‌کند.
- این مشکل معمولاً با اندازه‌گیری ولتاژ خروجی دینام مشخص میشود.
نحوه رفع مشکل روشن ماندن چراغ دینام
۱. بررسی و تعویض تسمه دینام
- اگر تسمه دینام پاره یا شل شده باشد، باید آن را تعویض کنید.
- برای بررسی، موتور را خاموش کرده و تسمه را از نظر ترک‌خوردگی یا پارگی چک کنید.
۲. بررسی و تعویض زغال‌های دینام
- زغال‌های دینام ممکن است به مرور زمان فرسوده شوند و اتصال مناسبی برقرار نکنند.
- اگر لحیم‌های زغال ذوب شده باشند، باید آنها را تعویض یا تعمیر کنید.
- بررسی آفتامات و اتصال بدنه
- آفتامات (رگولاتور ولتاژ) وظیفه تنظیم ولتاژ خروجی دینام را دارد.
- در صورت خرابی، ممکن است ولتاژ نامناسبی به باتری ارسال کند.
- همچنین، اتصال بدنه (اتصال منفی دینام به شاسی خودرو) را بررسی کنید، زیرا هرگونه قطعی در این قسمت میتواند باعث عملکرد نامناسب دینام شود.
نکته ایمنی:
در صورتی که در سیستم برق خودرو قطعی وجود دارد، هرگز نباید زمانی که موتور روشن است، سیم‌های قطع شده را به یکدیگر متصل کنید، زیرا ممکن است باعث ایجاد جرقه و آسیب به قطعات برقی شود.
در نهایت برای دینام جدید خودرو
دینام یا آلترناتور جدید یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم برق خودرو محسوب میشود که وظیفه تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز تجهیزات الکترونیکی و شارژ باتری را بر عهده دارد. عملکرد صحیح این قطعه، به‌ویژه در خودروهای امروزی که وابستگی زیادی به سامانه‌های برقی دارند، اهمیت بالایی دارد. شناخت ساختار، فرآیند تبدیل انرژی و نقش اجزایی مانند زغال، روتور، استاتور و آفتامات، به تعمیرکاران و علاقه‌مندان برق خودرو کمک میکند تا در عیب‌یابی و نگهداری خودرو عملکرد بهتری داشته باشند.
