روغن موتور همان نقشی را در قلب خودرو ایفا میکند که خون در بدن انسان دارد؛ اگر مسیر گردش آن دچار اختلال شود، سایش قطعات فلزی، کاهش قدرت و حتی گریپاژ موتور اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. سیستم روغن‌کاری با طراحی دقیق خود تضمین میکند که تمامی قطعات حیاتی از جمله یاتاقانها، میلبادامک، پیستونها و زنجیر تایمینگ همواره در یک لایه ایمن از روغن قرار داشته باشند. شناخت مسیر گردش روغن، نه‌تنها برای مکانیک‌ها ضروری است، بلکه برای هر فردی که می‌خواهد از خرابی‌های گران‌قیمت موتور جلوگیری کند، یک دانش حیاتی محسوب میشود.
اگر قصد دارید از سطح یک کاربر معمولی خودرو فراتر بروید و مهارت‌های تخصصی در سرویس و نگهداری موتور کسب کنید، شرکت در دوره آموزش تعویض روغنی فنی حرفه‌ای بهترین نقطۀ شروع است؛ دوره‌ای که در آن نحوه انتخاب روغن مناسب، تعویض اصولی فیلتر، تشخیص نقص‌های سیستم روغن‌کاری و نگهداری صحیح موتور به‌صورت کاملاً عملی آموزش داده میشود.
در این مقاله به‌صورت مرحله‌به‌مرحله مسیر گردش روغن در موتور خودرو را بررسی می‌کنیم تا با فهم این چرخه مهم، بتوانید موتور خود را سالم‌تر، کم‌صدا‌تر و بادوام‌تر نگه دارید.
محل های اصلی گردش روغن در موتور خودرو
قطعه | نقش |
۱. کارتر روغن | (Oil Pan) مخزن ذخیره روغن زیر موتور |
۲. پمپ روغن | (Oil Pump) تزریق روغن تحت فشار به مدار |
۳. فیلتر روغن | (Oil Filter) حذف ناخالصیها و ذرات فلزی |
۴. کانال‌های روغن | (Oil Galleries) لوله‌های پخش روغن در بلوک و سرسیلندر
|
۵. قطعات حیاطی | یاتاقانها، پیستون، میلبادامک |
نقشه مسیر روغن در خودرو (گام‌به‌گام)
مرحله ۱: مکش از کارتر
پمپ روغن (معمولاً از نوع دنده‌ای یا روتوری) روغن را از کارتر مکش میکند، عبور از صافی مشبک جلوگیری از ورود آشغال‌های درشت.
مرحله ۲: تصفیه در فیلتر
روغن پرفشار وارد فیلتر میشود:
- ذرات بزرگتر از ۲۰ میکرون (مثل خاک و تراشه‌های فلزی) جذب میشوند.
- روغن تصفیه‌شده از سوراخ مرکزی خارج میشود.
مرحله ۳: سفر در مجاری اصلی روغن
روغن به کانال‌های اصلی (Main Galleries) وارد میشود:
- بلوک سیلندر: تغذیه یاتاقان‌های میل‌لنگ (Crankshaft Bearings).
- سرسیلندر: تغذیه یاتاقان‌های میلبادامک (Camshaft Bearings)، محور تایمینگ و سطوح فلزی.
امکان اخذ دیپلم مکانیک کاردانش درآموزشگاه تعمیرات خودرو نشان برتر
مرحله ۴: روغن‌کاری قطعات حیاطی
- پیستون و رینگ‌ها: روغن از طریق سوراخ‌های ریز روی شاتون به دیواره سیلندر پاشیده میشود.
- زنجیر تایمینگ: روغن‌کاری توسط نازل‌های مخصوص.
- تایپیت های هیدرولیکی
- سیستم تایمینگ متغییر سوپاپها (CVVT) Continuous Variable Valve Timing
مرحله ۵: بازگشت به کارتل
روغن پس از انجام وظیفه:
– از طریق کانال‌های برگشتی و کناره های یاتاقانها به کارتر روغن برمی‌گردد.
– خنک میشود (با تماس با دیواره‌های کارتر).
– چرخه دوباره آغاز میشود.
نگهداری سیستم روغن‌کاری خودرو
| مشکل | راه‌حل |
|---|---|
| فشار کم روغن | چک سطح روغن + تعویض فیلتر + بررسی وضعیت یاتاقانها |
| روغن سیاه/غلیظ | تعویض فوری روغن و فیلتر |
| صدای تق‌تق یاتاقان | توقف فوری موتور |
| نشت روغن | تعویض واشر کارتر یا فیلتر |
سوالات متداول مسیر گردش روغن در موتور
مسیر روغن از کارتر روغن آغاز میشود؛ جایی که روغن ذخیره شده و پمپ روغن آن را مکش و وارد مدار روغن‌کاری میکند.
دلایلی مانند کم بودن سطح روغن، خرابی پمپ روغن، گرفتگی فیلتر، رقیق شدن روغن یا فرسودگی یاتاقانها می‌تواند باعث کاهش فشار روغن شود.
این مجاری، مسیرهای اصلی انتقال روغن هستند که روغن را به یاتاقانها، میلبادامک، پیستونها و سایر قطعات حیاتی میرسانند.
روشن شدن چراغ روغن نشانه یک خطر جدی است. باید بلافاصله خودرو را خاموش کرده و سطح روغن، فیلتر و وضعیت نشت را بررسی کنید تا از آسیب به موتور جلوگیری شود.
بله. فیلتر روغن ذرات فلزی، آلودگی‌ها و دوده را می‌گیرد. بدون فیلتر سالم، این ذرات باعث سایش شدید قطعات داخلی موتور میشوند.
سیاه شدن روغن طبیعی است و نشاندهنده پاککنندگی روغن است. اما غلظت بیش از حد یا بوی سوختگی می‌تواند نشانه دیر تعویض کردن روغن یا وجود مشکل داخلی در موتور باشد.
تعویض بهموقع روغن باعث کاهش استهلاک، جلوگیری از داغ کردن موتور، افزایش عمر یاتاقانها و عملکرد بهتر موتور میشود.
نتیجه‌گیری مسیر گردش روغن در موتور
مسیر گردش روغن = سیستم گردش خون موتور
هر اختلال در این مسیر = سایش فلزات = خرابی موتور
با تعویض به موقع روغن و فیلتر، عمر موتور را ۲ برابر کنید!
توجه به علایم هشدار دهنده مانند گیج روغن وچراغ روغن
مسیر گردش روغن در موتور، یکی از حیاتی‌ترین فرآیندهایی است که سلامت و عمر مفید موتور را تضمین میکند. کوچک‌ترین اختلال در این چرخه می‌تواند باعث کاهش فشار روغن، افزایش سایش قطعات، داغی بیش‌ازحد موتور و در نهایت آسیب‌های جدی و پرهزینه شود. آشنایی با نحوه حرکت روغن از کارتر تا قطعات حیاتی، به شما کمک میکند نشانه‌های خرابی را زودتر تشخیص دهید و از بروز مشکلات سنگین جلوگیری کنید.
اگر می‌خواهید دانش خود را از سطح مطالعه فراتر ببرید و مهارت عملی پیدا کنید، شرکت در دوره آموزش تعویض روغنی بهترین نقطۀ شروع است؛ دوره‌ای کاملاً کاربردی که سرویس روغن، تعویض فیلتر، تشخیص عیوب سیستم روغن‌کاری و نکات نگهداری موتور را به‌صورت عملی آموزش می‌دهد. همچنین اگر قصد دارید شناخت عمیق‌تری از موتور، ساختار آن و سیستم‌های مختلف خودرو به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم وارد دوره آموزش مکانیکی خودرو شوید؛ دوره‌ای جامع که شما را برای ورود به بازار کار مکانیک خودرو آماده میکند.
با یادگیری اصول صحیح سرویس و نگهداری، می‌توانید عمر موتور را افزایش دهید، هزینه تعمیرات را کاهش دهید و از عملکرد نرم و بدون استهلاک خودرو لذت ببرید.
محمدرضا صالحی
سلام! من محمدرضا صالحی، کارشناس مدیریت کسب‌وکار و دارای مدرک کارشناسی مکانیک خودرو هستم. بیش از ۲۳ سال سابقه بهعنوان مدیر و مربی دوره‌های مکانیک خودرو، برق خودرو و سایر رشته‌های مرتبط با صنایع خودرویی در آموزشگاه نشان برتر را دارم. در وبلاگ نشان برتر، مطالب تخصصی و کاربردی این حوزه را با شما به اشتراک می‌گذارم.
