امروزه علم الکترونیک در صنعت خودروسازی کاربرد وسعی پیدا کرده است بسیاری از سیستم های خودرو مانند موتور گیربگس، ترمز، فرمان و غیره توسط سیستم های الکترونیکی کنترل و فرماندهی می شوند. واحد کنترل الکترونیکی ECU اطلاعات مورد نیاز لحظه ای و پیوسته خودرو از اجزاء سیستم تحت کنترل را از طریق سنسورها دریافت می کند. سنسور یا حسگر Sensor وسیله ایست که به محرک های فیزیکی و شیمیایی واکنش نشان داده و آنها را به عنوان ورودی دریافت و به سیگنالهای الکتریکی قابل اندازه گیری تبدیل و به واحد مدیریت سیستم ارائه میدهد.
میل سوپاپ یا میل بادامک Camshaft چیست؟
برای شناخت سنسور میل سوپاپ و وظایف آن، بهتر است با میل سوپاپ و وظیفه آن در موتور آشنا شویم. در خودروهای احتراق داخلی که از سوپاپ‌ها برای باز و بسته کردن دریچه‌های ورود هوا و سوخت و خروج دود استفاده میشود، شفتی به نام میل سوپاپ وجود دارد که به کمک بادامک‌های خود، تایم باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را مشخص می‌کند.
اگر به دنبال درک عمیق‌تر درباره نحوه عملکرد قطعات خودرو هستید، پیشنهاد می‌کنیم از آموزش مکانیک خودرو استفاده کنید که میتواند اطلاعات جامعی در این زمینه به شما ارائه دهد.
میل سوپاپ حرکت چرخشی خود را از میل لنگ و توسط زنجیر یا تسمه دریافت می‌کند. بنابراین موقعیت میل سوپاپ میتواند تعیین‌کننده موقعیت میل لنگ، زمان‌های کاری موتور و وضعیت پیستون‌ها در هر سیلندر نیز باشد. به همین دلیل، اطلاعات زیادی را از وضعیت میل سوپاپ میتوان توسط سنسور میل سوپاپ دریافت و به ECU ارسال کرد.
سنسور میل سوپاپ Camshaft Sensor
این سنسور بر روی سر سیلندر و روبروی شاخص میل سوپاپ قرار می گیرد. در بعضی از موتورها نیز برروی درب سوپاپ و یا بلوک سیلندر قرار می گیرد. در بعضی از سیستم های مدیریت موتور قدیمی سنسور میل سوپاپ بکارگرفته نشده است.
در بعضی نیز محل قرارگیری سنسوری که به نحوی کار این سنسور را انجام میدهد در داخل دلکو و یا کویل می باشد. مثل خودرو 206.
شرح کار و ساختار سنسور میل سوپاپ
اغلب سنسورهای میل سوپاپ امروزی از نوع اثرهال Hall بوده و شامل یک المنت اثرهال و یک قطعه نیم هادی است. این سنسور با برق 12V ارسالی از باطری و یا 5V ارسالی از ایسیو تحریک شده وقتی شاخص میل سوپاپ از روبروی سنسور می گذرد یک پالس مربعی تولید و به واحد کنترل ارسال می کند.
ایسیو توسط این پالس موقعیت پیستون در سیلندر 1 را تشخیص، سپس آنرا با پالس ارسالی از سنسور میل لنگ تطبیع داده و زمان تراکم را نیز برای پاشش سوخت توسط انژکتورها و زمان جرقه زنی در سیلندرها تعیین می کند. در مجموع میتوان وظایف زیر را برای سنسور میل سوپاپ و اطلاعات ارسالی از آن در نظر گرفت.
- تفکیک موقعیت سیلندر 1 در نقطه مرگ بالا نسبت به سیلندرهای دیگر
- کنترل پاشش سوخت و زمان جرقه زنی کویل به فرمان ایسیو
- تعیین آوانس و ریتارد جرقه بسته به دور موتور
- تکمیل اطلاعات سنسور دور موتور برای تغییر در میزان پاشش سوخت
پایه های سنسور میل سوپاپ
این سنسور دارای یک سوکت سه پایه بوده ولی در نقشه های سیستم انژکتوری شماره پایه ها یکسان نیست.
پایه 1 : تغذیه ولتاژ 12V + یا + 5V
پایه 2 : ارسال سیگنال مربعی به ECU
پایه 3 : اتصال بدنه یا منفی
شناخت پایه های هر سنسور میتواند تعمیرکاران را در تست و عیب یابی سنسورها یاری دهد.
نشانه های خرابی سنسور موقعیت میل سوپاپ
علائم خرابی سنسور میل سوپاپ در خودروهای مختلف یکسان نیست، چون برنامه ریزی ایسیو باتوجه به اطلاعات ارسالی از سنسور میل سوپاپ در سیستم مدیریت موتور متفاوت است، ولی باتوجه به وظایف سنسور میتوان معایل زیر را ناشی از احتمال عیب در این سنسور نامید.
1- روشن نشدن یا به سختی روشن شدن خودرو
2- کاهش شتاب خودرو به هنگام گاز دادن
3- ریپ زدن وگاز نخوردن موتور
4- افزایش مصرف سوخت و به دنبال آن دود کردن موتور
5- کپ کردن موتور در لحظه گازدادن به همراه عدم افزایش دور موتور
6- خاموش شدن موتور در توقف ها یا بعد از روشن شدن موتور
باید توجه داشت که در صورت خرابی سنسور چراغ عیب یابی در صفحه کیلومتر روشن میشود و با اتصال دستگاه دیاگ و خواندن عیب خرابی سنسور در دستگاه قابل رؤیت می باشد. همچنین معایل نامبرده شده میتواند ناشی از عیب در دیگر بخش های سیستم مدیریت موتور نیز باشد.
چگونگی تست و عیب یابی سنسور از 3 طریق مختلف
در این روش موقعیت پایه های سنسور را نسبت به اتصال به ایسیو، باطری و بدنه به کمک اهم متر چک می کنیم.
بعد از اتصال پراپ های دستگاه به مثبت و منفی باطری سوکت سنسور را درآورده پایه چراغ تست را به پایه 1 می زنیم. لامپ چراغ تست باید روشن شود که نشانه وجود برق 12V می باشد. سپس پایه چراغ تست را به پایه شماره 3 می زنیم روشن شدن لامپ چراغ تست نشانه صحت اتصال منفی است.
در نهایت سوکت را وصل کرده موتور را روشن می کنیم پایه چراغ تست را به پایه شماره 2 وصل می کنیم، چراغ تست باید روشن باشد. چراغ تست نشانه ارسال سیگنال از سنسور خواهد بود. البته با گازدادن سرعت روشن و خاموش شدن لامپ چراغ تست افزایش می یابد.
بعد از اتصال دستگاه دیاگ وارد برنامه خواندن خطا می شویم در صورت خرابی سنسور خطای سنسور در دستگاه ثبت شده است. اگر با پاک کردن خطا و روشن کردن مجدد خودرو دوباره شاهد خطای سنسور باشیم باید سنسور را تعویض کنیم.
نکات مهم برای جمع بندی
1- سنسور میل سوپاپ در بعضی از سیستم های انژکتوری وجود ندارد.
2- برق تغذیه سنسور میل سوپاپ +12V و یا +5V می باشد.
3- خرابی سنسور معایب مختلفی را برای موتور بوجود می آورد.
4- سنسورهای میل سوپاپ اثرهال درارای سوکت سه پایه هستند.
5- بهترین و سریعترین روش تشخیص عیب سنسور دستگاه دیاگ است.
عواملی نیز وجود دارد که کار سنسور را مختل می کند که قبل از تعویض یا تست سنسور باید به آن دقت کنیم همانند روغنی شدن، شکستن و یا ترک خوردن سوکت سنسور، شل بودن محل اتصال سنسور و در نتیجه فاصله گرفتن آن با شاخص میل سوپاپ و قعطی سرسیم های اتصال دسته سیم به سوکت سنسور.
