جوش آوردن موتور خودرو فقط یک هشدار ساده نیست؛ بلکه میتواند آغاز خرابی‌های پرهزینه‌ای مثل سوختن واشر سرسیلندر یا تاب برداشتن قطعات موتور باشد. خوشبختانه با رعایت چند نکته ساده می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد. در ادامه، ۱۰ روش کاربردی را معرفی می‌کنیم که به جلوگیری از جوش آوردن موتور خودرو کمک می‌کند و همچنین اقدامات پیشگیرانه در صورت مواجه شدن با این مورد.
علائم اولیه داغ شدن موتور
یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از جوش آوردن موتور، شناخت علائم اولیه آن است. برخی نشانه‌ها عبارت‌اند از:
بالا رفتن سریع عقربه دمای آب روی آمپر.
کاهش محسوس توان موتور هنگام رانندگی.
انتشار بوی خاص شبیه مایع داغ یا ضدیخ از جلو خودرو.
مشاهده بخار یا دود سفید از کاپوت.
با دیدن این علائم، باید سریعاً اقدامات اولیه مثل خاموش کردن کولر و روشن کردن بخاری را انجام دهید.
اقدامات پیشگیرانه (سیستم خنک‌کاری)
1. چک روزانه آب رادیاتور
سطح آب را در مخزن شفاف بررسی کنید (فقط در حالت موتور سرد).
زمان‌بندی: هر ۲ روز یکبار.
2. تعویض به‌موقع ضدیخ
طبق دفترچه خودرو (معمولاً هر ۲ سال).
مزیت: جلوگیری از رسوب و خوردگی.
3. تمیز کردن رادیاتور
شستشوی پره‌های رادیاتور از گردوخاک با فشار هوای سرد.
زمان‌بندی: هر ۶ ماه.
4. بررسی فن رادیاتور
تست عملکرد فن هنگام گرم شدن موتور.
زمان‌بندی: هر ۳ ماه.
5. بررسی نشانگر دمای آب
دمای آب باید در حالت گرم ثابت بماند و فن در دمای مشخص روشن شود.
زمان‌بندی: همیشگی.
عادات رانندگی برای حفظ دمای مناسب (کاهش بار حرارتی)
۶. خاموش کردن کولر در ترافیک سنگین
کولر تا ۴۰٪ بار اضافه به موتور وارد می‌کند.
جایگزین: باز کردن پنجره‌ها در سرعت زیر ۶۰ کیلومتر.
۷. استفاده از دنده‌های پایین در سربالایی‌ها
حرکت با دنده سنگین (مثلاً دنده ۲) → کاهش فشار روی موتور و خنک‌کنندگی بهتر.
۸. پرهیز از حرکت با دور موتور بالا
دور موتور بالای ۴۰۰۰ RPM حرارت اضافی تولید می‌کند.
راهکار: تعویض به‌موقع دنده (به‌ویژه در خودروهای دنده‌ای).
تشخیص زودهنگام مشکلات
۹. شناسایی نشتی‌های خطرناک
نشتی مایع سبز، زرد یا آبی = ضد یخ.
نشتی مایع قهوه‌ای یا آلبالویی = روغن موتور، واسکازین یا هیدرولیک.
۱۰. واکنش فوری به چراغ هشدار دمای آب
اقدامات اورژانسی:
خاموش کردن کولر
روشن کردن بخاری (برای کمک به خنک‌کاری)
توقف در جای امن
۱۱. تست عملکرد ترموستات
پس از ۵ دقیقه از استارت، لوله بالای رادیاتور را لمس کنید.
اگر همچنان سرد بود → ترموستات گیر کرده است.
اگر به مباحث مکانیک خودرو مانند جوش آوردن و سیستم خنک کاری علاقه دارید می توانید از دوره آموزش مکانیکی دیدن بفرمایید.
اقدامات اورژانسی هنگام جوش آوردن
❗ هشدار مهم: هرگز درب رادیاتور را در حالت داغی باز نکنید (خطر سوختگی شدید).
مراحل صحیح:
خاموش کردن موتور و در صورت نیاز استارت‌زدن‌های کوتاه برای جلوگیری از چسبیدن پیستون.
صبر حداقل ۳۰ دقیقه تا خنک شدن موتور (در صورت امکان ریختن آب روی بدنه رادیاتور).
اضافه کردن آب فقط از مخزن سرریز.
مراجعه به مکانیک بدون روشن کردن موتور.
روشن کردن بخاری برای کمک به خنک‌کاری.
در صورت روشن نشدن فن رادیاتور → روشن کردن کولر برای فعال شدن فن کولر.
اشتباهات رایج رانندگان هنگام جوش آوردن موتور
در زمان داغ کردن موتور، برخی رانندگان کارهایی انجام می‌دهند که وضعیت را بدتر می‌کند:
🚫 باز کردن درب رادیاتور در حالی که موتور هنوز داغ است (باعث سوختگی شدید میشود).
🚫 ریختن مستقیم آب سرد روی موتور داغ (شوک حرارتی و ترک‌خوردن قطعات).
🚫 ادامه رانندگی با موتور داغ برای رسیدن به مقصد (خطر سوختن واشر سرسیلندر و خرابی جدی).
بهترین کار، توقف در محل امن و صبر کردن برای خنک شدن طبیعی موتور است.
| بخش | نکته‌های کلیدی | تناوب/اقدام فوری |
|---|---|---|
| اقدامات پیشگیرانه (خنک‌کاری) | چک سطح آب مخزن در حالت سرد؛ تعویض ضدیخ طبق دفترچه (معمولاً هر ۲ سال)؛ تمیزکردن پره‌های رادیاتور؛ تست فن رادیاتور؛ رصد ثبات دمای آب. |
آب رادیاتور: هر ۲ روز تمیزکاری رادیاتور: هر ۶ ماه فن رادیاتور: هر ۳ ماه ضدیخ: هر ۲۴ ماه |
| عادات رانندگی | خاموش کردن کولر در ترافیک سنگین؛ استفاده از دنده‌های پایین در سربالایی؛ پرهیز از دور موتور بالای ۴۰۰۰ RPM. | همیشگی در شرایط پرفشار و ترافیک |
| علائم اولیه داغ شدن | بالا رفتن سریع آمپر؛ افت توان؛ بوی ضدیخ/مایع داغ؛ بخار از کاپوت. | مشاهده شد؟ کولر خاموش، بخاری روشن، توقف امن |
| اشتباهات رایج | بازکردن درِ رادیاتورِ داغ؛ ریختن آب سرد روی موتور داغ؛ ادامه رانندگی با موتور داغ. | هرگز انجام ندهید |
| اقدامات اورژانسی | توقف امن؛ صبر ~۳۰ دقیقه تا خنک‌شدن؛ افزودن آب فقط از مخزن سرریز؛ در صورت خرابی فن، روشن کردن کولر برای درگیرشدن فن. | فوراً پس از مشاهده جوش آوردن |
| شرایط آب‌وهوایی | هوای گرم/کویری → فشار بیشتر بر سیستم؛ هوای سرد → لزوم استفاده از ضدیخ برای جلوگیری از یخزدگی. | سرویس دقیق‌تر در تابستان و مسیرهای طولانی/سربالایی |
| نکته پایانی | پیشگیری ۱۰ برابر ارزان‌تر از تعمیرات است. ۵ دقیقه بررسی هفتگی = کاهش ریسک خرابی‌های پرهزینه | چک هفتگی و پایش دائمی علائم |
تأثیر شرایط آب‌وهوایی بر داغ شدن موتور
شرایط آب‌وهوایی نقش مهمی در دمای موتور دارد:
در تابستان و مناطق گرم و کویری، فشار بیشتری به سیستم خنک‌کاری وارد میشود و سرویس‌های دورهای باید با دقت بیشتری انجام شوند.
در مناطق سردسیر، استفاده نکردن از ضدیخ باعث یخزدگی مایع رادیاتور و در نتیجه داغ شدن موتور میشود.
رانندگی طولانی‌مدت در ترافیک یا سربالایی‌های کوهستانی، به‌ویژه در هوای گرم، بیشترین احتمال جوش آوردن موتور را دارد.
نتیجه‌گیری جلوگیری از جوش آوردن موتور خودرو
پیشگیری از جوش آوردن موتور ۱۰ برابر ارزان‌تر از تعمیرات بعدی است. کافیست به‌طور منظم سطح آب رادیاتور را چک کنید و به علائم هشدار موتور توجه داشته باشید. این کار ساده میتواند از هزینه‌های میلیونی تعمیر جلوگیری کند و عمر خودرو را افزایش دهد.
اصلیترین دلایل جوش آوردن موتور، کمبود آب یا ضدیخ در رادیاتور، خرابی فن خنککننده، گرفتگی مسیر آب، خرابی ترموستات و رانندگی در شرایط سخت مثل ترافیک یا سربالایی طولانی است.
بلافاصله کولر را خاموش کنید، بخاری را روشن کنید، در اولین مکان امن توقف کنید و منتظر بمانید موتور به‌طور طبیعی خنک شود. هرگز درب رادیاتور را در حالت داغ باز نکنید.
بله. آب خالی باعث رسوب، خوردگی و یخزدگی در زمستان میشود. ضدیخ استاندارد علاوهبر جلوگیری از یخزدگی، خاصیت ضدزنگ دارد و نقطه جوش مایع را بالا میبرد.
اگر لوله بالای رادیاتور پس از چند دقیقه روشنبودن موتور همچنان سرد بماند، احتمال گیر کردن ترموستات وجود دارد. همچنین اگر فن رادیاتور در زمان بالا رفتن دما روشن نشود، مشکل از فن یا سنسور دماست.
چک روزانه سطح آب، تعویض دورهای ضدیخ، سرویس رادیاتور و فن، رانندگی با دور موتور مناسب و پرهیز از کولر در ترافیک سنگین. این موارد ساده میتواند تا ۹۰٪ جلوی جوش آوردن موتور را بگیرد.
