بر خلاف تصور عموم قطعه ای به نام واشر در سر سیلندر وجود نداره و قطعه مورد نظر در واقع Gasket نام دارد. این قطعه یکی از مهمترین و حیاتیترین قطعات در موتور خودرو شماست. تصور کنید این واشر مانند یک درزگیر هوشمند بین بلوک سیلندر (تنه موتور) و سرسیلندر (سر موتور) قرار دارد.
وظیفه اصلی واشر سر سیلندر:
- مسیرهای عبور آب و روغن را نسبت به بیرون و یا یکدیگر آببندی میکند.
- هوای فشرده داخل سیلندر را محبوس میکند و نسبت به بیرون سیلندر یا به سیلندر های مجاور آب بندی می کند.
- تحمل تنش حرارتی موتور بین بلوکه و سر سیلندر. اگر این واشر بسوزد یا آسیب ببیند، موتور با مشکلات جدی روبرو میشود.
برای آشنایی بیشتر با واشر سرسیلندر مقاله زیر رو مطالعه کنید : ویژگی های واشر سرسیلندر خوب چیست ؟
چرا واشر سرسیلندر می سوزد؟
بخش ۱: دلایل اصلی سوختن واشر سرسیلندر
گرمای بیش از حد موتور:(Overheating) وقتی موتور داغ میکند، فلزات منبسط میشوند. سرسیلندر و بلوک سیلندر (که معمولاً از جنسهای متفاوتی هستند) با سرعتهای مختلف منبسط و منقبض میشوند. این انبساطهای نامتوازن، فشار زیادی به واشر وارد کرده و باعث پارگی یا تغییر شکل آن میشود.
عوامل گرمایش بالا در موتور:
- کم بودن آب رادیاتور یا نشت آن ، خرابی ترموستات، خرابی واتر پمپ ، گرفتگی رادیاتور یا شلنگها .کارکردن کولر در ترافیک سنگین در برخی خودروها.
- سرویسهای نامناسب یا تأخیر در تعویض روغن و ضد یخ ، روغن کهنه و کثیف: خاصیت خنککنندگی و روانکاری خود را از دست میدهد. اصطکاک و حرارت افزایش یافته و به واشر فشار میآورد. ضد یخ (Coolant) قدیمی: خاصیت ضد خوردگی و ضد جوش خود را از دست میدهد. باعث خوردگی داخل موتور و آسیب به سطوح واشر میشود. همچنین رسوبات ناشی از آن مخصوصا در رادیاتور، انتقال حرارت را مختل میکند و موتور را داغ میکند.
- نصب نادرست واشر یا سرسیلندر یا پیچهای سرسیلندر: اگر پیچها به ترتیب و گشتاور (Torque) صحیح بسته نشوند، فشار به صورت یکنواخت روی واشر توزیع نمیشود. نقاط ضعیف ایجاد شده باعث نشت یا پارگی میشود.
- صافی سطوح: اگر سطح سرسیلندر یا بلوک سیلندر کاملاً صاف نباشد (به دلیل تاب برداشتن یا خوردگی)، واشر نمیتواند درزها را به خوبی پر کند و نشتی رخ میدهد.
- استفاده نکردن از واشر نو یا استفاده از واشر بیکیفیت: واشرهای ارزان قیمت یا استفاده مجدد از واشر قدیمی، خطر سوختن را بالا میبرد. واشر سرسیلندر یکبار مصرف بوده و باید هر بار تعویض گردد
- احتراق پیش رس یا کوبش موتور (Engine Knocking) وقتی سوخت در سیلندر زودتر از زمان مناسب منفجر شود (مثلاً به دلیل اکتان پایین بنزین یا تنظیم نبودن تایمینگ موتور)، ضربههای شدیدی به پیستون، سرسیلندر و واشر وارد میشود. این ضربات مداوم میتواند واشر را ضعیف یا پاره کند
- فشار بیش از حد داخل سیلندر: اگر سیستم خنککاری خراب باشد یا موتور بیش از حد گرم شود، فشار داخل سیلندر به طور غیرعادی بالا میرود. واشر ممکن است نتواند این فشار را تحمل کند. مشکلات سیستم سوخت رسانی (مانند تزریق بیش از حد سوخت) نیز میتواند فشار را افزایش ده
- کارکرد موتور در شرایط سخت و طولانی مدت، رانندگی با بار سنگین، حرکت در سربالاییهای طولانی با دور موتور بالا یا رانندگی اسپرت و ورزشی مداوم، استرس زیادی به موتور و واشر وارد میکند.
چگونه بفهمیم واشر سرسیلندر سوخته است؟
علائم هشداردهنده:
- خروج دود سفید غلیظ از اگزوز
- بوی شیرین ضد یخ میدهد
- نشت ضد یخ به داخل سیلندر.
- روغن شیری رنگ یا قهوهای روشن روغن با آب مخلوط شده،
- نشت آب به داخل کارتر روغن.
- حبابهای هوا در رادیاتور (جوش کاذب) یا سرریز شدن مداوم ضد یخ .
- نشت هوای سیلندر به داخل سیستم خنککاری(سفت شدن لوله های آب).
- کم شدن مداوم آب رادیاتور بدون مشاهده نشتی خارجی.
- عملکرد ضعیف موتور، لرزش، کاهش قدرت یا روشن شدن چراغ چک.
پیشگیری بهتر از درمان: سیستم خنککاری را جدی بگیرید
سطح آب رادیاتور را مرتب چک کنید. ضد یخ و آب رادیاتور را طبق توصیه کارخانه تعویض کنید. روغن موتور را به موقع عوض کنید: از روغن با گرید مناسب و استاندارد استفاده کنید. از گرم شدن موتور جلوگیری کنید: به چراغ هشدار دمای آب روی داشبورد فوراً واکنش نشان دهید. از بنزین مناسب استفاده کنید: اکتان پایین باعث کوبش موتور میشود. تعمیرات اساسی موتور را به متخصص بسپارید: تعویض واشر سرسیلندر نیاز به مهارت و ابزار دقیق دارد. به موتور فشار نیاورید: خصوصاً وقتی موتور سرد است یا دمای هوا خیلی بالاست.
نتیجهگیری علت سوختن واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر یک قطعه ارزان اما حیاتی است. سوختن آن میتواند خسارتهای بزرگی مثل خرابی موتور به همراه داشته باشد. بیشتر اوقات، دلیل اصلی گرمای بیش از حد موتور و سرویسهای غلط یا ناکافی است. با رعایت نکات ساده پیشگیری که در این مقاله گفته شد، میتوانید عمر این قطعه و سلامت موتور خودروی خود را تضمین کنید.
نکته مهم: اگر خودتان دست به تعمیر موتور میزنید، حتماً از ترتیب باز و بست و گشتاور دقیق پیچهای سرسیلندر مطمئن شوید و از واشر با کیفیت اصلی استفاده کنید. باز و بسته کردن سرسیلندر نیاز به دقت و مهارت بالایی دارد.
سوالات متداول علت سوختن واشر سرسیلندر
1. مهمترین علت سوختن واشر سرسیلندر چیست؟
اصلیترین دلیل، گرمای بیش از حد موتور است. داغ کردن موتور باعث انبساط نامتوازن قطعات و فشار شدید روی واشر میشود که نهایتاً آن را میسوزاند.
2. از کجا بفهمیم واشر سرسیلندر سوخته است؟
علائم مهم شامل دود سفید از اگزوز، کم شدن مداوم آب رادیاتور، روغن شیریرنگ، جوشآوردنهای مکرر، و حباب زدن در رادیاتور است.
3. آیا با سوختن واشر سرسیلندر میتوان رانندگی کرد؟
خیر! ادامه رانندگی میتواند منجر به خرابی کامل موتور، تاببرداشتن سرسیلندر و هزینههای سنگین شود.
4. هزینه تعویض واشر سرسیلندر چقدر است؟
بسته به نوع خودرو، کیفیت واشر، تراشکاری سرسیلندر و اجرت مکانیک متفاوت است. معمولاً از چند میلیون تا چندین میلیون تومان متغیر است.
5. آیا سوختن واشر سرسیلندر همیشه به دلیل کمبود آب رادیاتور است؟
نه. کمبود آب فقط یکی از دلایل است. مواردی مثل خرابی ترموستات، واترپمپ، رادیاتور، نصب اشتباه واشر، یا کیفیت پایین آن نیز از علتهای شایع هستند.
6. آیا میتوان از سوختن واشر سرسیلندر جلوگیری کرد؟
بله. با تعویض بهموقع ضدیخ، چک کردن آب رادیاتور، سرویس منظم، استفاده از بنزین مناسب و جلوگیری از فشار بیش از حد به موتور.
7. آیا استفاده از ضدیخ بیکیفیت باعث سوختن واشر میشود؟
بله. ضدیخ نامرغوب یا کهنه باعث ایجاد رسوبات و اختلال در انتقال حرارت میشود و داغ کردن موتور را تشدید میکند.
8. آیا کوبش موتور (Knocking) میتواند واشر سرسیلندر را خراب کند؟
بله. کوبش شدید به دلیل اکتان پایین سوخت یا تنظیم نبودن موتور ضربههای مخربی ایجاد میکند و میتواند واشر را پاره کند.
محمدرضا صالحی
سلام! من محمدرضا صالحی، کارشناس مدیریت کسبوکار و دارای مدرک کارشناسی مکانیک خودرو هستم. بیش از ۲۳ سال سابقه بهعنوان مدیر و مربی دورههای مکانیک خودرو، برق خودرو و سایر رشتههای مرتبط با صنایع خودرویی در آموزشگاه نشان برتر را دارم. در وبلاگ نشان برتر، مطالب تخصصی و کاربردی این حوزه را با شما به اشتراک میگذارم.