طبیعت، همواره جذابیت و شگفتیهای خاص خود را دارد و تجربهی سفر مسئولانه به مناطق طبیعی نه تنها موجب لذت گردشگران میشود، بلکه به حفظ محیط زیست و ارتقای زندگی مردم محلی نیز کمک میکند. اکوتوریسم یا گردشگری سبز، روشی پایدار برای سفر است که آگاهی، احترام به طبیعت و مشارکت فعال در حفاظت از محیط زیست را در اولویت قرار میدهد.
در این مقاله، با انواع اکوتوریسم، گروههای گردشگران مسئول، اصول توسعه پایدار و اکوتوریسم و جهتیابی در طبیعت آشنا خواهید شد تا تجربهای ایمن، آموزنده و دوستدار طبیعت داشته باشید.
اگر به دنبال یادگیری عملی و دریافت مدرک رسمی هستید، میتوانید در دوره آموزش گردشگری طبیعت شرکت کنید و همچنین با اخذ دیپلم گردشگری مسیر شغلی خود در صنعت گردشگری را هموار کنید.
تعریف اکوتوریسم و انواع آن
اکوتوریسم چیست ؟
اکوتوریسم، تجربهای مسئولانه و پایدار از سفر به طبیعت است که به حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت زندگی جوامع محلی کمک میکند. سفری مسئولانه به مناطق طبیعی، که موجب حفظ محیط زیست و پایداری و بهبود زندگی مردم محلی
- انواع اکوتوریسم:
- اکوتوریسم نرم: تسهیلات بیشتری برای استفاده اکوتوریست ها در نظر گرقته می شود.
- اکوتوریسم سخت: تعامل بیشتر گردشگر با محیط، حداقل تسهیلات پشتیبانی
- اکوتوریسم فعال:بر فعالیتهایی تاکید می کند که موجب تغییر رفتار توریست هل و حفظ محیط زیست می شود
- اکوتوریسم غیرفعال: فقط رضایت توریست و رفاه او مد نظر است و اثر نامطلوب بر جای می گذارد.
انواع اکوتوریست ها:
- ازاد
- سازمان یافته
- گروه های علمی دانشگاهی
- دارای هدف عام
- دارای هدف خاص
- اتفاقی
تعریف کمیسیون جهانی محیط زیست از توسعه پایدار
کمسیون جهانی محیط زیست و توسعه ،در سال 1987 ، توسعۀ پایدار را اینگونه تعریف کرده است : « برآوردن نیازهاي نسل حاضر بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل هاي آتی در برآوردن نیازهاي خودشان» توسعۀ پایدار بر 3 اصل مهم استوار است :
- پایداري بوم شناختی : یعنی توسعه ، با حفظ فرآیندهاي اساسی زیست محیطی و گونه هاي زیستی سازگار باشد .
- پایداري فرهنگی – اجتماعی : یعنی توسعه با فرهنگ وارزش هاي مردمی سازگار بوده و هویت جامعه را حفظ کند .
- پایداري اقتصادي : یعنی توسعه ، واجد کارآیی اقتصادي بوده و بتواند پشتیبان نسل هاي آینده باشد .
اهداف توسعۀ پایدار
- به هم پیوستگی حفاظت و توسعه
- دستیابی به برابري و عدالت اجتماعی : کلیۀ مردم داراي حق برخورداري از محیطی هستند که بتوانند در آن محیط رشد کنند و شکوفا شوند .
- تعهد بین نسل ها : تصمیمات در زمان فعلی باید با توجه به نتایجی که براي نسل هاي آتی دارند ، گرفته شوند .
- حفاظت محیطی : محافظت از منابع و حمایت از دنیاي جانوري و گیاهی ، ضروري است
- یکپارچگی اقتصادي محیطی : تصمیمات اقتصادي باید با توجه به اثراتی که بر محیط زیست می گذارند اتخاذ شوند .
ناهمواری- قابلیت اراضی- اقلیمی- اقتصادی- جمعیتی- سکونتگاهی- فرهنگی و…
- نقشه های عمومی: جهانی-قاره ای- منطقه ای- کشوری و..
- نقشه های ویژه: نقشه های گردشگری-نقشه جاذبه ها
روشهای جهت یابی در طبیعت
- قطب نما: عقربه قطب نما مغناطیسی است بنابراین چنانچه در حالت آزاد و شناور قرار بگیرد قطب مثبت آن به سمت شمال میایستد.
- ماه در نیمه اول ماه قمري هلال ماه به سمت غرب (باختر) است؛ بادانستن این مطلب وزمان ماه قمري می توانیم شمال وجنوب وسایر جهات را پیدا کنیم.اگر خطی فرضی ازدوانتهاي قوس ماه رسم کنیم در نیمه اول ودوم دو حرف p وq درست می شود که اولی نشان دهنده غرب ودومی نشان دهنده شرق است.
- ستارگان: چنانچه در شب بتوانیم ، ستارة قطبی را پیدا کنیم ، در واقع امتداد شمال را پیدا کرده ایـم . هنگام شب در نیمکرة شمالی از طریق صورت فلکی « دب اکبر» یا « خرس بزرگ » می توانیم جهت شمال را مشخص کنـیم . اگر دو ستارة آخر دب اکبر را که بصورت آبریز ملاقه است را 5 برابر به جلو امتداد دهیم ، به ستارة قطبی می رسیم کـه جهـت شمال را نشان می دهد. علاوه بر این ، صورت فلکی « ذات الکرسی » که درست در مقابل صورت فلکی دب اکبر قرار دارد نیز می تواند در یافتن ستارة قطبی کمک نماید . همانگونه که در تصویر دیده می شود ، صورت فلکی ذات الکرسی از 5 ستاره تشکیل شده است و شبیه حرف انگلیسی W است . ستارة قطبی تقریبا ً در مقابل ستارة وسط قرار گرفته است .
- ساعت: ساعت مچی معمولی عقربهای را به حالت افقی طوری در کف دست نگه میداریم که عقربه ساعت شمار به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت نیمساز زاویهای که عقربه ساعت شمار با عدد 12 میسازد، جهت جنوب را نشان میدهد و بدیهی است جهت مقابل آن «امتداد شمال را مشخص می کند.».
- سایه چوب: چوبی به طول یک متر را در زمین فرو کنید سایه چوب را علامت بزنید 10 الی 20 دقیقه بعد نقطه جدید که سایه چوب افتاده است را علامت گذاری کنید، حالا پای چپ خود را بروی سنگ اول یا علامت اول و پای راست خود را بر روی سنگ دوم یا علامت دوم قرار دهید. روبه روی شما، سمت شمال را نشان میدهد.
- خزه: خزه ها در جایی رشد میکند که دارای سایه و آب زیادی باشد. خزهها معمولا بیشتر در سمت شمالی تنه درختان میرویند زیرا این سمت، سایه و رطویت بیشتری دارند.
- رود خانه ها: بسیاری از رودها و نهرها در نیمکره شمالی رو به جنوب می ریزد.البته استثناهایی نیز وجود دارد.
- مورچه: مورچهها خاک لانه خود را به سمت جنوب یا شرق میریزند
- ماهی ها: در سمت غربی زاد و ولد یا تولیدمثل و پرورش مینمایند.
- دارکوب: معمولا حفرههایشان را در سمت شرقی درخت حفر میکنند.
- سنجاب :معمولا در سوراخ های سمت شرقی درختان خانه و لانه میگزینند.
- درمساجدمسلمین محراب به سمت جنوب است
- سنگ سر قبر مسلمانان به سمت مغرب است
- در تنه درختان فاصله دایره ها درشمال کمتر است.
نتیجه گیری برای اکوتوریسم و جهتیابی در طبیعت
اکوتوریسم و جهتیابی در طبیعت، فرصتهایی منحصر به فرد برای تجربه سفر مسئولانه و پایدار فراهم میکند. با آشنایی با انواع اکوتوریسم، اصول توسعه پایدار و روشهای مختلف جهتیابی، گردشگران میتوانند سفر ایمن، آموزنده و دوستدار محیط زیست داشته باشند. یادگیری این مهارتها نه تنها تجربه سفر را لذتبخشتر میکند، بلکه به حفظ طبیعت و ارتقای کیفیت زندگی جوامع محلی نیز کمک میکند.
اکوتوریسم، سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که موجب حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی میشود.
اکوتوریسم نرم، سخت، فعال و غیرفعال از جمله انواع اکوتوریسم هستند که هر کدام سطح تعامل و تأثیر متفاوتی بر محیط دارند.
در اکوتوریسم فعال، فعالیتهایی انجام میشود که رفتار گردشگران و حفاظت از محیط زیست را تغییر میدهد، اما در اکوتوریسم غیرفعال صرفاً رضایت گردشگر مد نظر است و ممکن است اثرات منفی محیطی داشته باشد.
اکوتوریستها میتوانند آزاد، سازمانیافته، گروههای علمی دانشگاهی، دارای هدف عام یا خاص و حتی اتفاقی باشند.
توسعه پایدار به معنای برآوردن نیازهای نسل حاضر بدون به مخاطره انداختن توانایی نسلهای آینده در برآوردن نیازهای خود است.
توسعه پایدار شامل پایداری بومشناختی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی است که همزمان محیط، جامعه و اقتصاد را در نظر میگیرد.
یکی از منابع : repository